Aile Şirketi Anayasası

Günümüzde bir çok aile şirketi, aile ile şirket arasındaki ilişkileri düzenlemek için aile anayasası hazırlamaktadır.

Şirketler kurulurken, tüzel kişiliklerini düzenlemek için şirket ana sözleşmesini hazırlarlar. Türk Ticaret Kanunu’na göre yapılan şirket ana sözleşmeleri ticaret sicilinde kayıtlı olduğu için üçüncü kişilere açık olup çoğunlukla ana çerçevenin belirlendiği genel düzenlemelerdir. Diğer taraftan son yıllarda büyüyen aile şirketlerinde; ailenin değerleri ile şirketin yönetimi arasında bir köprü kurma gereksinimi giderek artmıştır. Aile anayasası, hukuki bağlayıcılığı olmayan sadece bir niyet mektubu şeklinde veya hissedarlar arası bir sözleşme şeklinde de olabilir. Hissedarlar arası sözleşme özel hukuk sözleşmesi olup, üçüncü kişilerin bilgisine açık değildir.

Bu nedenle, aile değerlerini ve aile-şirket ilişkisini düzenleyen anayasanın hissedarlar arası bir sözleşme ile birlikte ele alınması, hazırlanan anayasanın hukuki açıdan da geçerli olmasını sağlar.

Aile Anayasası Önemi

Bütün bu çalışmalarda, sarkacın bir ucunda miras, vergi hukuku, sözleşme hukuku gibi hukuksal düzenlemeler, diğer ucunda ise aile değerleri ve mentorluk gibi değerler ve ilgili düzenlemeler yer alır.

Aile anayasalarında ele alınan başlıklar genelde birbirine yakın olmakla birlikte, bu başlıkların içeriği her aile ve aile şirketinin kendisine özeldir. Anayasanın düzenlenmesinde yer alan kişi/kuruluşların ön tespitleri ve devamında moderatörlüğü, yapıcı, uygulamada kabul gören bir anayasa hazırlanmasında büyük rol oynar.

Aile anayasasının hazırlanması, ailenin kurumsallaşması konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Aile anayasası olmayan işletmelerde, ilerleyen yıllarda, doğru kurumsal yönetim uygulamalarının oturtulması ve sürdürülebilirlik yolunda çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalınmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıdaki şekilde sıralanabilir;

Aile Şirketi Anayasasının Avantajları

• Şirketin aile ilişkilerinden bağımsız yönetilememesi
• Ailevi konuların işle karıştırılması
• Yönetim kurulu kültürünün oturtulmaması
• Aile değerlerinin gelecek nesillere aktarılamaması
• Çocukların yöneticiliğe hazırlanmasında kariyer planlaması yapılmaması
• Ailenin vizyonu ile şirketin vizyonu arasında bir ortak payda yaratılamaması
• Çabuk kararlar alınıp vazgeçilmesi
• Uzun soluklu stratejik planlar yapılmaması
• Aile ve şirket açısından risk yönetimi yapılmaması
• Ailenin giderleri ile şirketin kasasının ayrılamaması-örtülü kazanç veya transfer fiyatlandırması sıkıntıları
• Büyüyen aile işletmelerinde, aile içinden gelen yöneticiler ile aile dışından gelen profesyonellerin doğru kurumsal yönetim ilişkileri çerçevesinde yürütülememesi v.b.

Bu bağlamda, CGS Center’ın uzman danışmanları tarafından hazırlanacak olan aile anayasası, yukarıda belirtilmiş olan sorunları gidermek için aile üyeleriyle birlikte oluşturulacak olup, gelecekte ortaya çıkabilecek olan muhtemel sorunları önlemeye yönelik bir başucu kitabı olacaktır.

Aile anayasasının amacı şirketlerin geleceğini güvence altına almak, çıkarlarını korumak ve sürdürülebilirliğini sağlamak için, hep birlikte, aynı hedefler doğrultusunda çaba gösterilmesini sağlamaktır. Aile anayasasını yönlendiren şirketin ve ailenin ortak vizyonu olup, aşağıdaki şekilde gösterilebilir.